Wstrzymał Słońce i ruszył Ziemię, twarz żony umieścił na prawie wszystkich swoich obrazach przedstawiających kobiety, obywatel polski i wróg Moskwy, Wielkopolanin i ekspert Australii czy nałogowa palaczka przez najbliższych nazywana Ichną. Poznajcie wybitnych i zasłużonych Polaków, którzy zostali patronami roku 2023.
Każdego roku Sejm i Senat Rzeczypospolitej Polskiej wybierają patronów danego roku oraz ustanawiają wydarzenia, upamiętniające ważne chwile w dziejach państwa.
I tak w lutym przypada 550. rocznica urodzin Mikołaja Kopernika wybitnego astronoma, matematyka i lekarza, twórcy heliocentrycznego modelu układu słonecznego, autora dzieła „O obrotach sfer niebieskich”. Mało kto wie, iż Kopernik 40 lat życia spędził na Warmii oraz że sformułował prawo ekonomiczne, nazwane później prawem Greshama.
W 2023 roku mija 185. rocznica urodzin i 130. rocznica śmierci Jana Matejki, który był jednym z najwybitniejszych twórców malarstwa historycznego w Europie. Namalował ponad 300 obrazów, a jego najbardziej znane dzieła to „Bitwa pod Grunwaldem”, „Jan Sobieski pod Wiedniem”, „Stańczyk” „Hołd pruski” czy „Poczet królów i książąt polskich’. Jego uczniami byli m.in. Stanisław Wyspiański, Jacek Malczewski i Józef Mehoffer.
Latem 250 lat temu urodził się Paweł Edmund Strzelecki, badacz i podróżnik, który jako pierwszy Polak samodzielnie odbył podróż dookoła kuli ziemskiej. To właśnie on nazwał najwyższy szczyt Australii Górą Kościuszki.
Z kolei 230 lat temu urodził się Aleksander Fredro, wybitny komediopisarz, autor „Zemsty” i „Ślubów panieńskich”. Ale czy wiedzieliście, że był także członkiem loży wolnomularskiej oraz żołnierzem kampanii napoleońskich, odznaczonym orderami Virtuti Militari i Legii Honorowej.
W tym roku przypada także 100. rocznica urodzin Wisławy Szymborskiej, przez najbliższych nazywanej Ichną,wybitnej poetki i laureatki Nagrody Nobla w dziedzinie literatury, której wiersze zostały przetłumaczone na ponad czterdzieści języków.
Swoje 100. urodziny obchodziłby Jerzy Nowosielski, który uważany jest za najwybitniejszego współczesnego pisarza ikon i jedną z najważniejszych postaci polskiej kultury współczesnej.
W roku bieżącym obchodzić też będziemy 100. rocznicę śmierci znamienitego krakowskiego artysty Włodzimierza Przerwy-Tetmajera, a w listopadzie upłynie sto lat od śmierci Jadwigi Zamoyskiej, która była autorką spójnego systemu pedagogicznego oraz założycielką pierwszej w Polsce zawodowej szkoły gospodarstwa domowego.
Wiosną z kolei przypadać będzie 150. rocznica urodzin polityka i publicysty Wojciecha Korfantego, który był członkiem Naczelnej Rady Ludowej, kierującej zwycięskim powstaniem wielkopolskim, a następnie dyktatorem trzeciego powstania śląskiego. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości pełnił funkcję wicepremiera w rządzie Wincentego Witosa.
Obecny rok będzie też skupiony na obchodach 60. rocznicy śmierci Aleksandry Piłsudskiej, żony Józefa Piłsudskiego, która była członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej oraz działaczką Polskiej Partii Socjalistycznej. Uczestniczyła w Organizacji Bojowej PPS. Podczas I wojny światowej wstąpiła do Legionów. Została odznaczona orderami Virtuti Militari, Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Niepodległości.
Z kolei jesienią minie 220 lat od urodzin Maurycego Mochnackiego, wybitnego dziennikarza i polityka, który walczył w powstaniu listopadowym oraz działał w wielu tajnych stowarzyszeniach przeciwko Rosji.
Należy również wspomnieć, iż obecny rok został ustanowiony rokiem Pamięci Bohaterek i Bohaterów Getta Warszawskiego z okazji przypadającej 19 kwietnia 80. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim. Senatorowie swój wybór uzasadnili następująco: „Wierzymy, że ustanowienie roku 2023 Rokiem Pamięci Bohaterek i Bohaterów Getta Warszawskiego pozwoli nie tylko przywołać Ich świadectwa, ale stanie się także okazją do refleksji nad powszechnymi w dyskursie wartościami, takimi jak bezpieczeństwo, dom, wolność, które uznajemy za oczywiste, ale ich prawdziwą wagę i znaczenie odkrywamy dopiero w chwili, gdy stają się zagrożone”.
Magdalena Zawistowska-Olszewska
