post-title O państwu w państwie

O państwu w państwie

O państwu w państwie

 OKIENKO JĘZYKOWE 

Słowackie państwo właśnie obchodzi okrągły jubileusz. Dzięki temu, iż przed dwudziestu laty politycy podjęli decyzję o podziale Czechosłowacji, to dziś zarówno Czesi jak i Słowacy są państwem w swoim państwie i z tej okazji należą się im gratulacje i życzenia, oby zawsze z nadzieją patrzyli w przyszłość, nie tracili dobrego humoru i nie poddawali się żadnym kryzysom, krótko mówiąc – oby byli szczęśliwi!

Polskie „państwo” ma jednak kilka znaczeń – te podstawowe to ‘mężczyzna i kobieta jako para małżeńska; małżeństwo’ lub ‘towarzystwo złożone z osób obu płci – pań i panów’ oraz ‘zorganizowana politycznie społeczność zamieszkująca określone granicami terytorium, mająca niepodległą formę rządów’ (definicje na podst. komputerowego wydania Uniwersalnego słownika języka polskiego, wersja 1.0, PWN 2004).

Całe nieszczęście polega na tym, że w zależności od znaczenia „państwo” inaczej się odmienia i w inny sposób się łączy z pozostałymi składnikami wypowiedzenia. Dlatego Polacy mają olbrzymi problem, nie bardzo wiedząc, czy powinni mówić np. Witamy Szanownych Państwa czy może Witamy Szanowne Państwo. Ci z Państwa, bardziej obeznani z polską gramatyką, wiedzą, że tylko pierwsza forma jest poprawna, bowiem chodzi w niej o „państwo” w znaczeniu zbiorowym, czyli o panie i panów razem, jego i nią lub parę małżeńską.

W takim przypadku wyraz „państwo” łączy się z określnikami, narzucając im formę liczby mnogiej i rodzaj męskoosobowy, sam pozostając w liczbie pojedynczej. A zatem cała odmiana zwrotu „szanowni państwo” wygląda tak: M. (kto? co?) szanowni państwo, D. (kogo? czego?) szanownych państwa, C. (komu? czemu?) szanownym państwu, B. (kogo? co?) szanownych państwa, N. (z kim? z czym?) z szanownymi państwem, Msc. (o kim? o czym?) o szanownych państwu.

Warto zwrócić uwagę na formę miejscownika rzeczownika „państwo”, bowiem w zależności od znaczenia jest ona różna: o kim? o czym? o państwu (zbiorowości panów i pań), ale o kim? o czym? o państwie (kraju).

Jeśli „państwo” łączy się z czasownikiem, to w znaczeniu ‘panie i panowie’ narzuca mu także formy liczby mnogiej rodzaju męskoosobowego. Dla niektórych użytkowników języka składnia, typu państwo pozwolą, widzą państwo, pamiętają państwo, jest dziwna, ale zasmucę ich, bowiem to właśnie ta składnia jest jak najbardziej prawidłowa. Krótko mówiąc, rzeczownik „państwo” jako ‘panie i panowie’ wymaga czasownika w 3. os. l. mn., oczywiście rodzaju męskoosobowego – państwo widzieli, państwo powiedzieli.

Sformułowania państwo pozwolicie, widzicie państwo, pamiętacie państwo dość długo były uznawane za niepoprawne. Ale język jest chyba najbardziej demokratycznym tworem na świecie, co zawsze podkreślam, i na skutek ogromnego stopnia rozpowszechnienia tych niepoprawnych form, które przez użytkowników często odbierane są jako mniej oficjalne, sugerujące większy stopień zażyłości, dopuszczono je do użytku, choć – jak podkreślają nadal niektórzy językoznawcy – są one gorsze.

Życie jednak pokazuje, że to właśnie te formy są często wygodniejsze, choćby w sytuacji, gdy trzeba użyć rozkaźnika, kiedy to zamiast długich konstrukcji składniowych, typu niech państwo pamiętają, łatwiej i prościej użyć form krótszych – pamiętajcie państwo.

A zatem zapamiętajcie sobie Państwo (tak po znajomości!) lub niech Państwo sobie zapamiętają (tak oficjalnie) powyższe wywody i pozbędą się lęku w stosowaniu omawianych form.

A na koniec jeszcze raz wszystkiego najlepszego słowackiemu państwu i państwu Słowakom!

Maria Magdalena Nowakowska

MP 1/2013