MY SŁOWIANIE
Oto mamy grudzień i zbliżamy się do końca kolejnego roku, który przeżywamy w nowych globalnych warunkach. Mijający rok nauczył nas nie tylko, jak przezwyciężać trudne sytuacje, ale także jak znaleźć nowe rozwiązania, nowe możliwości, a nawet jak w ramach obecnych możliwości rozkwitać. Czujecie już zapach nadchodzących świąt? Tradycyjnych przysmaków oraz grzanego wina czy aromatycznej herbaty z cynamonem?
Święta noc – Vianoce
Ponownie połączymy polskie i słowackie potrawy na naszym tradycyjnym świątecznym stole. Moja żona lubi też obrzędy bożonarodzeniowe, które zna z dzieciństwa. Ząbek czosnku – abyśmy byli zdrowi, opłatek z miodem – aby nasze życie było słodkie i szczęśliwe, przekrojenie jabłka – abyśmy wiedzieli, jaki rok jest przed nami. Żona bardzo lubi święta. Na Słowacji mówi się o nich Vianoce. Skąd to słowo wzięło się w języku słowackim?
Wyraz Vianoce pochodzi z niemieckiego słowa Weihnachten, które oznacza ‘Boże Narodzenie’. W języku słowackim pierwsza część zapożyczonego słowa uległa fonetyzacji w formie Weih = Via, a druga – nachten, czyli ‘noc’ – została przełożona.
Ozdobiony symbol świąt
W niektórych domach już teraz wybiera się i ozdabia choinkę, czyli po słowacku vianočný stromček. Dlaczego stromček? Cóż, w języku słowackim drzewo to strom, a stromček jest jego zdrobnieniem. Skąd pochodzą te słowa? Słowacki strom pochodzi od prasłowiańskiego rzeczownika stromъ, oznaczającego ‘urwisko’ lub ‘drzewo’. Pierwotne znaczenie tego słowa to ‘to, co góruje; coś, co stoi, sterczy’. Wyraz polski – choinka – również pochodzi z języka prasłowiańskiego, od słowa chvoja, czyli ‘igliwie; drzewo iglaste, sosna’.
Co nieco od serca
Przyznaję, że lubię dawać prezenty przez cały rok. Dla mojej żony jednak największym symbolem świąt jest chwila, kiedy rodzina siada przy stole i razem spędza czas. Jakie prezenty damy sobie w tym roku pod choinkę? Z żoną rozmawiamy o tych sprawach otwarcie. Żadne z nas nie lubi niespodzianek. Chcemy mieć pewność, że jeśli dostaniemy prezent, to taki, który będzie użyteczny.
Ponieważ nie mamy jeszcze dzieci, a nasz dom jest jeszcze dość nowy, rozważamy zakup wysokiej jakości robota kuchennego lub ekspresu do kawy, oczywiście oprócz drobnych przedmiotów dla własnej przyjemności. Żona obiecała, że będzie piec smakołyki, więc szybko ustaliliśmy wspólny prezent! Słowacy na prezent świąteczny (i nie tylko!) używają słowa darček, które jest zdrobnieniem od słowa dar.
Wyraz ten występuje w obu naszych językach, ale skąd właściwie pochodzi? Otóż odziedziczyliśmy je po naszych prasłowiańskich przodkach. W ich języku miało ono postać darъ i oznaczało ‘prezent; talent, dar’.
Zdrowia, szczęścia, pomyślności!
W tym roku, w związku z obecnym stanem rzeczy, również czekają nas świąteczne ograniczenia. Wierzę jednak, że wszyscy znajdziemy sposób, aby uczynić święta pięknymi.
Życzymy Wam wspaniałych świąt Bożego Narodzenia i cudownego Sylwestra. Dla nas Sylwester będzie świętowaniem naszej pierwszej rocznicy ślubu, dlatego tak jak w zeszłym roku będziemy z żoną w mocnym uścisku oglądać z balkonu fajerwerki.
Szczęśliwego Nowego Roku!
Veleslava Opuk i Filip Leon Opuk