MY SŁOWIANIE
W zeszłorocznym artykule listopadowym („Idzie zima”), mówiącym o tym, jak ogrzewane są domy, wspomnieliśmy też o słowackich słowach, które dla polskich uszu brzmią zabawnie lub myląco.
Im więcej, tym lepiej… a może nie?
Tym razem przyjrzyjmy się wyrazom, związanym z ogrzewania naszych ciał. Okazuje się, że poglądy na zbliżającą się zimę w naszym domu są przeciwstawne – ja kocham niskie temperatury, ponieważ uwielbiam mieć na sobie wiele wygodnych i ciepłych ubrań, zaś moja żona pod warstwami odzieży czuje się jak w więzieniu i zaczyna się czercić(čertiť sa) to ekspresywne wyrażenie oznaczające ‘denerwować się, złościć się’.
Ja się nie ubiorę!
Zima zmusza ją jednak do ustępstw. Dlatego więc wybawieniem dla niej jest ciepłe i wygodne oblečenie (‘ubranie’). W domu zamiast spodni dresowych nosi háremovky (‘haremki’ /’alladynki’). Zamiast koszulek z długim rękawem – które rzekomo ograniczają ruchy – wybiera te z krótkim, a wokół szyi zawiązuje šatku (šatka ‘chustka, apaszka’). Gdy sytuacja jest już naprawdę krytyczna, owija sobie wokół tułowia deku (‘koc’) i zakłada grube podkolienky (‘podkolanówki’).
Gdy już nawet koc z podkolanówkami nie wystarczają, żona zaczyna (na głos) myśleć o tym, jak zagrzać się od środka. Kiedy trzęsą nią dreszcze, najszybciej rozgrzewa ją gorący zázvorový čaj (zázvor / ďumbier ‘imbir’).
Gorąca kuchnia
Różnice w naszym związku występują również w kuchni. Dla mnie im potrawa ostrzejsza, tym smaczniejsza. Moja żona ma jednak o wiele wrażliwszy język. Pikantne dania wprowadza do swojego menu wraz z przyjściem chłodniejszej pogody. Dzięki temu zamiast słodkiej papryki używamy štipľavej (štipľavý ‘pikantny’). Zwiększamy też zużycie čierneho korenia (‘pieprz’) i cesnaku (‘czosnek’).
Przekłada się to również na jedlo z donášky (‘jedzenie z dowozem’). W tym okresie uwielbiamy na przykład extra pálivé palacinky (‘ekstra pikantne naleśniki’), które są hojnie napełnione baraními rohmi. Baraní roh, dosłownie ‘barani róg’, to słowacka nazwa dla podłużnej, pokręconej, najczęściej ostrej papryki. Słowacy uwielbiają ją marynować lub konserwować i dodawać podczas zimy do różnorodnych dań, na przykład do gulaszu, jajecznicy, leczo, sosów lub jako pyszny dodatek do różnych dań.
Veleslava Opuk i Filip Leon Opuk
PolishSlovak.eu